ሐሙስ 9 ማርች 2023

My Jobseeking Story under a Repressive Regime in Ethiopia From 16 Years Ago

About this article

This story from 2013 by itself has its own story which is a story of self-censorship. I am now writing in 2023. Self-censorship could have various forms. Mine is of a different breed. This is reflected in a task I have been doing this week. I have been checking all my hard and soft copy documents from my entire life. I grabbed an old notebook from a 2015 British council and Ministry of Education training. The training concentrated on all the skills of English. I found the draft essays I wrote for the writing part. One of them was of my job-seeking one. The story of that essay I wrote is very appealing. In one of the evenings I wrote it following the steps, revised and proofread it to finally fall in love with it. Afterwards, I printed it the next morning and headed to the training venue. I handed it to my writing trainer who was preparing herself for the day’s session before anyone came in early morning in one of the training halls of Ras Amba Hotel in Addis. I had the courage to give her because she was non-Ethiopian. Could she be a government sympathizer?       

Ten years after that, I still remember the feeling that Brit exhibited in her face. She clinched her fists and munched her lower lip. She told me that mine was an excellent one. However, I think afterwards I discarded the paper that I loved. Even if I valued it because it was my own story of being subjected to injustice, I destroyed it for fear of being discovered by the government. And I removed its soft copy from my computer too. This was for fear of being attacked if the government by any means searches my house or computer. I was censoring myself. After I wrote this new note, something struck my mind and I went to my yahoo account and searched using its title. I got it! I couldn’t believe my eyes. I have been looking for it everywhere regretting my decision. I even thought it was time to publish it on my blog when the TPLF government fell five years ago. Now I got it from the sent items list. I couldn’t believe that even I had a friend to send the article to. Could anyone be trusted with this piece which criticized the employment and political system of the government that is no more on power now?

Reading it reminded me of my student days which were not simple ones for financial difficulties. How I was not an easy going guy then! How I had a solitary lifestyle and a rigid mindset! I had a fear deep in my heart what my future would look like. Sixteen years after graduation, there seems to be no significant change if not for a few of my contributions in my field. These include three books published, a private library opened and a few other issues.  I invite you to read it below.

Mezemir Girma,

Debre Birhan

 

 

Once Pushed Out, Victor At Last! 

Mezemir Girma   

2013

Addis Ababa

My university days were not as frightening as my job seeking ones because my time at university, though challenging, was productive and rather enjoyable. I graduated with a bachelor’s Degree in English Language and Literature (non-teaching) from Addis Ababa University in August 2007. When I finished I didn’t think that I would face a considerable challenge tougher than getting a degree – securing my bread. Nevertheless, I had to face the challenge of seeking a job which has become even more challenging for most of the graduates now after five years. What was my dream job first of all? I was aspiring to be employed as a journalist, a public relations officer, or an expert in one of the public offices as I studied courses which prepared me for these positions. But all what happened then was that graduates were recruited as early as they were still in their university dormitories, based on a non-academic criterion, which I wouldn’t qualify for. Those classmates of mine who had the least grades were assigned at nice positions. I was not considered even if I had one of the best grade point averages (GPAs).

By the way, I was one of the graduates with the best GPAs whose names had been sent to the Ministry of Education which requested a list be sent to it for Assistant Graduate positions in the 13 newly opened universities in the regions. I and my friends even filled in forms and ranked universities where we wanted to work. But the ministry officials did not post the names of mine and most of my friends in the state Amharic daily newspaper, Addis Zemen (literally meaning New Era). It was all the names of the graduates from the regional universities that they were posting as it was with GPAs that they selected. Normally Addis Ababa University (AAU) graduates had no better grades than their regional universities’ counterparts because of the strict grading trend at AAU.   

No option did I have. The vacant posts left for me were in the private organizations in Addis Ababa. Non-Governmental Organizations, which had the most coveted jobs in town, were unthinkable, since they were in most cases said to be employing people based on recommendations and a rich work experience. So, where did I go to apply? It was to private schools, private media and tourist organizations which were all not well paying ones. Do you want to know if I succeeded? If so, okay, please keep reading.  

An employee was not to be proud of having a job in the private schools, after all. You know why? Their jobs were not as secure as the public ones since they would fire you based on any pretext including the compliant of a student or a student’s parent since they were their sources of income they didn’t want to lose. They would not pay you salary during the two summer months in which there is no school as if you were not eating and living during that season. In the beginning, if you pass their interviews and get employed amid all the partiality you experience, be it ethnic, religious, or linguistic, you will definitely start your suffering. Is there any happy private school teacher in Addis Ababa? The answer is, NO, in most cases! The employers’ boastful act, the huge work load and the meager salary, the 6, 7 or 8 square meter narrow old rented room he/she is living in paying at least one third of his/her monthly income make life miserable. There is a usual saying among the Addis Ababans- “We the lower class people are not living true life here, but witnessing the rich live it to the brim”. If the rich, in most cases, were better than me academically or if they learnt throughout their ages, my senses wouldn’t boil. I think most of them have not even read at least the classic Ethiopian novel “Fikir Eske Meqabir”, or a book of the Holy Qoran or Bible. They cannot tell you what this week’s newspapers in Addis Ababa wrote about. They would even say that reading is boring after all. However, the money is unfairly made go to them.

What did my job seeking days look like? My daily routine was as follows: In the morning hours I used to go to Arat Kilo square which is some half an hour walk from the room I rented and read vacancies posted on the commercial noticeboards there. With a public phone, I phone to the employers who are advertising a vacancy and check where their offices are found if they have not indicated in their notices. If it is a job that suits me, I go to their offices asking people I meet on the roads where the particular place is. Then I submit a copy of my application letter, curriculum vitae and credentials to the organizations. Then I seek other notices in newspapers. I had to pay 25 cents to read a single newspaper and check if there is a vacancy I need posted. I always ate lunch outside and went home back in the evening tired and hopeless.            

It was via the phones of my relatives and friends that employers reached me. Most schools had both written exams and interviews. If you pass the written exams, you will be among those who go for interviews. You then agree or disagree on the salary, workload, working environment or other imposition if you only pass. You don’t know sir! All this up and down you underwent may be for the employers’ mere convenience. It is said that they use the written exam sheets and the copies of credentials of you and of the many applicants as a proof of accountability when government supervisors visit them. So they employ the already known nominee who is their close relation or whatever. In some case, there are good and impartial employers, though. I don’t need to conduct a formal survey to say that most are not good ones as I experienced many unethical school owners and administrators. It is to 47 organizations that I applied in the three months immediately after my graduation, most of them being schools. People consoled me saying that it is a common practice in Europe to apply to not less than 100 companies to get a job. This helped me a lot. 

One afternoon in November 2007, two young men and a young woman interviewed me in their school found in southern Addis Ababa, my home being in the northern tip. They were satisfied and hired me. I was elated too. I worked in this English medium elementary school as a grade one and two science and social science teacher. This is the place where I enjoyed working for three and a half months not mentioning another where I worked as an English teacher for two weeks. I used to commute the long distance in the Lion Buses of Addis Ababa. It was in this bus that I heard one day a singer ‘newsreader’ beggar say “Lion Bus- the poor’s shoes”. Not long after I was told that I passed the three month probation period, I got an opportunity to go for a better job outside Addis Ababa as a lecturer in one of the state universities. Look! It is for six months that I was waiting for this seemingly nice job.  

There in the universities you would have the chance to study your master’s degree and to grow financially. Recently a year after I was graduated in a Master’s Degree my former non-Ethiopian university friend who is a diplomat of one African State told me that he rather wanted to be a university lecturer than a diplomat. Is it such a coveted work that I am doing? I was once pushed out and now I am in such a work which satisfies me and in which I serve my country happily.       

 

 

ቅዳሜ 4 ማርች 2023

ስውር ምንጭ - የሐውለት አህመድ ‹‹አሽር ቤት›› መጽሐፍ ዳሰሳ ከትዝታዎች ጋር

ስውር ምንጭ

የሐውለት አህመድ ‹‹አሽር ቤት›› መጽሐፍ ዳሰሳ ከትዝታዎች ጋር

በመዘምር ግርማ

የካቲት 25፣ 2015 ዓ.ም.

ደብረ ብርሃን

 


ከልጅነት ሕይወቷ በተለይ ሰባቱን ዓመታት አስመልክቶ የተጻፈው ይህ ‹‹አሽር ቤት›› የተባለው መጽሐፍ 174 ገፆች ሲኖሩት ዋጋው 290 ብር ነው፡፡ ከሥነጽሑፍ ዘውጎች ለማስቀመጥ ከታሰበ ‹ሜሟ› ማለትም ማስታወሻ ሊባል ይችላል፡፡ አቀራረቡ እንደ አጭር ልቦለድ ስብስብ ያለ ነው የሚያስበለው አጫጭርና የራሳቸው ርዕሶች ያሏቸው ታሪኮች ስላሉት ነው፡፡ ከክፍል ክፍል ሲሸጋገሩ ለማንበብ የሚያጓጓና ልብ-ሰቃይ የሆነው ታሪኩ፤ እንደ ወጥ ረጅም ልቦለድ የተያያዘ ነው፡፡ ለማንበብ ከሁለት እስከ ሦስት ሰዓታት የፈጀብኝን ይህን ታሪክ ትናንት ማታ ከእንቅልፌ በፊትና ዛሬ ጠዋት ከእንቅልፌ በኋላ አነበብኩት፡፡ የቃላቱ ብዛት በማባዛት ለሃያ ሺህ ቃላት የሚጠጋ እንደሆነ የገመትኩ ሲሆን የአንድን ኖቬላ ያህል ርዝመት አለው ለማለት ይቻላል፡፡ ስለሆነም እንደ አንድ ወደረኛ አጭር ልቦለድ ከአንድ ቁጭታ ሊነበብ የሚችል ሲሆን ለፈጣን አንባቢ ጊዜ አይወስድም፡፡ ግን በየመሃሉ ቆም እያሉ ማሰብና ማሰላሰል ስለሚኖር ጊዜ ቢወስድብዎትም አይገርምም፡፡  እንደኔ ያለው ደግሞ በመጽሐፉ ላሉት ታሪኮች በአጋጣሚ የተገኘ ቅርበት ያለው ሰው ምስክርነቱና የሚሰጠው ምላሽ በእጅጉ ይጠበቃል፡፡

አብዛኞቹን ታሪኮች ባለታሪኳ በፌስቡክ ገጿ በለቀቀችበት ወቅት ተከታትዬ አንብቤያለሁ፡፡ ያላነበብኳቸውም ነበሩ፡፡ ዛሬ ሁሉንም በአንድ ጥራዝ ማግኘቴ ስለጠቀመኝ እንኳንም ታተሙ ብያለሁ፡፡ ሁሉንም እንዳዲስ ለማንበብም ፍላጎቴ ነበር፡፡ የቋንቋ አጠቃቀሟን አስመልክቶ ለአረብኛ ቃላት የግርጌ ማስታወሻ ማስቀመጧ ማለፊያ ነው፡፡ አንዳንድ የእንግሊዝኛ ቃላት ቋንቋውን የማይችሉ ወገኖችን ግር ሊያስብሉ ቢችሉም መሰረታዊ የመረዳት ችግርን አያመጡም ባይ ነኝ፡፡ እንግሊዝኛ የአማርኛ ንግግርና ጽሑፋችን እንዲሁም የሕይወታችንም ጌጥ ስለሆነ፡፡ አረብኛ የሙስሊሙ ህብረተሰብ፣ ግእዝ የክርስቲያኑ እንደሆነው ሁሉ እንግዚዝኛም የትምህርት ቤት ደጅ የረገጥን ሰዎች ንግግር ማድመቂያ ነው፡፡ ‹‹የደራሲዋ የአጻጻፍ ዘዬ ራሷ ደራሲዋ ነች›› እንደሚሉት የሥነፅሑፍ አሳብያን የአማርኛ፣ የአረብኛ፣ የእንግሊዝኛና የአርጎብኛ ውህድ በመጽሐፏ እናገኛለን፡፡ የሐውለትን አቀራረብ በቋንቋ ብቻ ሳይሆን በአጻጻፍ መላዋም ማየት ይቻላል፡፡ ከብዙ በጥቂቱ ምልልስ፣ ትረካ፣ ገለጻ፣ ግነትና ልዩ ልዩ ዘይቤዎች በጽሑፏ ይገኛሉ፡፡ እነዚህን ጌጦች ከልቦለድ አላባውያን ጋር አሰናስላ በፈጠራዊ ኢ-ልቦለድ ምድብ ሊገባም የሚችል ማስታወሻ አስነብባናለች፡፡ ይህን ድምዳሜ ሳቀርብ ከአጻጻፍ ዘዴ አንጻር እንጂ የተባለው ታሪክ አልተፈጸመም ማለቴ እንዳልሆነ ልብ ይሏል፡፡ በቀላልና ግልጽ አቀራረብ የቀረበው መጽሐፉ አረብኛንና የቁርአንን ትምህርት ሁኔታና ተፈጥሮ ያስተዋውቃል፡፡ ፊደላቱንና የአነባበብ ዘየውንም ያሳያል፡፡ ይህን ለመሞካከር ላሰበ መጽሐፉ መነሻ ይሆነዋል፡፡ 

ጽሑፌን የሚያሳምሩልኝ የትዝታ ጌጦች ስላሉኝ በተኖረ ልምድ ላይ ተመስርቼ የሚከተሉትን ገፆች አብረን እንቆያለን፡፡ እኔ በቄስ ትምህርት ቤት ባልማርም እዚያ የተማሩ ልጆች ከሚነግሩኝና ስለቄስ ትምህርት ቤት ካነበብኩት ጋር የአሽር ቤትም ነገር ተመሳስሎብኛል፡፡ በአንዲት ቤት ሁሉም ተማሪ መማሩ ያመሳስለዋል፡፡ የሦስቱ የደብረብርሃን አሽር ቤት ተማሪዎችን ብሽሽቅ ጉዳይ ሳነብ ሳሲት ደብተራ ዘለቀ ጋ የሚማሩት ተማሪዎች ከመንግስት ትምህርት ቤት ተማሪዎች የሚደርስባቸው የግጥም ውረፋ ትዝ አለኝ፡፡ በቄስ ትምህርት መጽሐፍ ቅዱስን አንብቦ መጨረስ መኖሩን እርግጠኛ አይደለሁም፡፡ በአሽር ቤት ግን ቁርአንን ማንበብ ግድ ነው፡፡ ሐውለትም ከሁለት ጊዜ በላይ አንብባለች፡፡ የኔ ጥያቄ ትርጉሙን ትረዳዋለች ወይ የሚለው ነው፡፡ ለውህ የተባለውን መጻፊያ የጣውላ ቁራጭ የመሬም የልጅ ልጅ መሊካ ስታጸዳ አይቼዋለሁ፡፡ ወደ አሽር ቤቴ ልሂድ ስትልም ስለምሰማ ቃሉ አሁን አዲስ አልሆነብኝም፡፡ የመጻፊያውን ነገር ስናነሣ አሽር ቤትን ከቄስ ትምህርት ቤት የሚለየው  ነገር ነው፡፡ ቄስ ትምህርት ቤት ከብዙ ቆይታ በኋላ ወደ ጽሐፈትና ሥዕል የሚያመሩ ልጆች እንጂ አብዛኛው መጻፍ እንደማይማርና እንደማይችል ነው የሰማሁት፡፡ የቁም ጽሕፈት የሚለምዱት በሂደትና ምናልባት በስተመጨረሻ ነው፡፡ እንደ አሽር ቤቱ ሁሉ መድ ወይም ቀለም ከእጽዋት የሚያዘጋጁትም ሆነ ብራና የሚፍቁት በኋላ ነው፡፡ ሽምደዳውም ተመሳሳይነት አለው፡፡ የትምህርት ስርዓቱም መምህሩ ሁሉንም ሳይሆን የመጨረሻዎቹ ከፍተኛ ደረጃዎች ላይ ያሉትን ያስተምራሉ እንጂ ሌላው እርስ በእርሱ እንደሚማማርና እርሳቸው ፈትኖ ከደረጃ ወደ ደረጃ ለማሳለፍና የመማማሩን ስርዓት ለመከታተል ነው የሚያስፈልጉት፡፡ የማስተማር ስርዓቱ የሁለቱም ኃይማኖቶች ምርምሮች እንደተሰራበት ሰምቻለሁ፡፡ የሙስሊሙን የኃይለማርያም ማሞ ትምህርት ቤት የፊዚክስ መምህራችን አህመድ ለማስተርሳቸው መስራታቸውን የኔም የሐውለትም መምህራችን የነበረውና የአሁኑ የሥራ ባልደረባዬ ዶክተር ሰይድ ነግሮኛል፡፡ እንደ ዶክተር ኃይለገብርኤል ዳኜ ዓይነቶቹ ደግሞ በሁለቱም ላይ የሰሩ አሉ፡፡ ከኃይማኖቱ ዉጪ ያሉት የሚሰሩት የራሱ የሆነ ውጫዊ ምልከታ ስለሚኖረው ጠቀሜታው የጎላ ይመስለኛል፡፡

ሙስሊሞች በአረብኛ ትምህርት አእምሯቸውን እንደሚያሰሉ ሐውለት የገለጸቸው እውነት ነው ባይ ነኝ፡፡ የቤተክህነት ትምህርትም እንደዚሁ ስለሚባል፡፡ ልዩነቱ የቤተክህነት ትምህርት የተማሩ ሰዎች ግእዝ ከአማርኛ ጋር ስለሚቀራረብ የበለጠ ዕድል ያላቸው ይመስላል፡፡ በዚያ ያለፉት ታዋቂ የአማርኛ ደራስያን መሆናቸው አይካድም፡፡ ይህን ዕድል ምናልባት በሙስሊሞች ዘንድ እንዳናገኘው የሆንን ይመስለኛል፡፡፡ ለዚህም ምክንያት ሊሆን የሚችለው ልጆቹ አረብኛን አቀላጥፈው ችለው በቋንቋው የመጻፍና የማሳተም ዕድል ስለሌላቸው ነው፡፡ ይህ እንግዲህ ወደ አረብና ሙስሊም አገራት የመሄድ ዕድል ያላገኙትን አስመልክቶ ነው፡፡ በእርግጥ እኛ ስላላነበብንና ዕድሉ ስለሌለን እንጂ በዘርፉ ተጽፏል፡፡ ወደፊትም ማንበብና ማወቅ ያለብን ብዙ የአረብኛ ሥነጽሑፍና የኢትዮጵያ ሙስሊሞች ታሪክ አለ፡፡ በቢቢሲ ስለ አፍሪካ የእስልምና ተማሪዎች የትምህርት ሁኔታ ያነበብኩት ተማሪዎቹ ምግብ ከህብረተሰቡ የሚለምኑበት ሁኔታ በደብረብርሃን የለም፤ ለበዓላት ስጦታ ለመጠየቅ ወደሚያውቋቸው ሙስሊሞች ቤት ከመሄዳቸው ውጪ፡፡ በሌሎች ገጠራማና ተማሪዎች ከወላጆቻቸው ርቀው በሚኖሩባቸው ቦታዎች ግን ሳይኖር አይቀርም፡፡

እኔ ከ9ኛ እስከ 12ኛ ክፍል ያለውን ትምህርቴን የተማርኩት በደብረብርሃን ነው፡፡ እስከ 8ኛ ከተማርኩበትና ተወልጄ ካደኩበት ሳሲት 92 ኪሎሜትር ርቄ በኪራይ ስማር የ11ኛና የ12ኛ ክፍል ትምህርቴን በእነ ሐውለት ግቢ ተከራይቼ ነበር፡፡ አከራዬ የአቶ ወርቄ ቤተሰብ እነ እንግዱ ቢሆኑም መውጫዬ በነ ሐውለት በኩል ስለሆነ ከነሱ ጋር ነው ይበልጥ ቅርርብ የነበረኝ፡፡ በመጽሐፉ የተጠቀሰችው የሐውለት አክስት ወይዘሮ መሬም በጣም ደግና እንደ ልጅ የምታየኝ ነበረች፡፡ ስለ ኃይማኖት መቻቻል ለመግለጽ ካስፈለገ ሐውለት በመጽሐፏ ከጠቀሰችው በላይ አክስቷ መሬም ክርስቲያን ማግባቷ ይገልጸው ይሆናል፡፡ ከክርስቲያን ባሏም ሁለት ልጆችን ወልዳለች፡፡ ታናሽ እህቷ ሠሚራም ከኔ ጋር ተመሳሳይ የክፍል ደረጃ ላነበረች፡፡ ሐውለት ግን አራት ዓመት ትቀድመናለች፡፡ የዘጠነኛ ክፍል ተማሪ ሆኜ እሷ ወደ ዩኒቨርሲቲ ስለገባች በአካል አላውቃትም ነበር፡፡ ከእርሷ በፊት ግን ዝናዋን ከመምህራን ሰምቻለሁ፡፡ ከዚያም በዘለለ ቤተመጻሕፍት ካገኘሁት የአዲስዘመን ጋዜጣም ቃለምልልሷን አንብብቤያለሁ፡፡ የናቹራልም የሶሸልም ተማሪ እንዳልሆነች ልግለጽላችሁና የምን እንደሆነች ገምቱ፡፡

የደብረብርሃንን ብርድ በትክክል ስለገለጸችው የምለውም የለኝ፡፡ በስስ ቲሸርትና በዚያች የደንብልብስ የተቋቋምንበት የአራት ዓመት ጊዜ አስገራሚ ነው፡፡ ገል መታቀፍ ያለችው ዘዴ ለኛ ቤተሰብ ላልነበረን ልጆች የቅንጦት ነበር፡፡ ሐውለት በዚህ መንገድ በትጋት አጥንታ የደረሰችበትን ደረጃ ወደፊት ስለዓለማዊ ትምህርቷ ትስጽፍ ታጋራናለች ብዬ አስባለሁ፡፡ እኔ ከአክስቷና ቤተሰቧ ንዲሁም ከትምህርት ቤት መምህራን ስለሐውለት የሰማሁት አነሣስቶኛል፡፡ በኋላ በቴሌቪዥን ዜና አንባቢ ሆና ስትመጣ ለሁሉም የደብረብርሃን ልጅ፣ ሙስሊም፣ ሴት ሁሉ አነሣሽ ሆናለች ለማለት እችላለሁ፡፡

ከአርጎባ ዘመዶቿ የቅርቡን ትውልድ የተወሰኑትን አውቃቸዋለሁ፡፡ እናትና ልጆቹ ወለላና ሲቲም እኛው ግቢ ተከራይተው ይኖሩ ነበር፡፡ ስለ አያቶቿ እሰማለሁ እንጂ አልደረስኩባቸውም፡፡ ስለ ሴት አያቷ ደግነት ሳነብ የመሬምን ደግነት ስለማውቅ እንባዬ ችፍ ብሏል፡፡ በነገራችን ላይ ሐውለት በልጅነቷ እንዲኖራቸው ትመኘው የነበረው ቴሌቪዥን በቤታቸው የተገዛው በኔ ዕድሜ ነው፡፡ ብዙ ዜናና መዝናኛ ያየሁበትም ነው፡፡ ምናልባት እሷንም ጭምር፡፡

የኃይማኖት መቻቻልን አስመልክቶ ባለፈው ከደብረብርሃን ሙስሊሞች አንዱ ከሆነው ከግሪን ዞኑ ከድር ጋር ተገናኝቼ በለጠፍኩት ጽሑፍ እንዳልኩት ነው፡፡ ልዩነታችን ምንም አይታየንም ለማለት ይቻላል፡፡

መቼም ስለ ሙስሊሞች ትምህርት ቤት ሲነሳ ቀድሞ ስለ ሙስሊሞች ማሰብና የኔ እሳቤ ምን ይመስል እንደነበር መግለጽ ያስፈልጋል፡፡ ከቆላ የሚመጡት የሐውለት ዘመዶች ክርስቲያን አይተን አናውቅም እንዳሉኝ ሁሉ እኔም ሳሲት ብዙም ሙስሊም አይቼ አላውቅም ነበር፡፡ አልፎ አልፎ ግን ለማየት ችያለሁ፡፡ ቢሆንም እንግዳ ይሆኑብኛል፡፡ ኃይለማርያም ማሞ ስማር ብዙ ሙስሊሞች የክፍል ጓደኞች ሊኖሩኝ ቻሉ፤ በከተማውም ብዙ ሙስሊም አወቅሁ፡፡ ሲሰግዱ ማየት፣ ሲፆሙ ስለፆማቸው መረዳት፣ ስለ አለባበሳቸው መጠየቅ ወዘተ ችያለሁ፡፡ አርጎባ፣ ወርጂና አማራ ሙስሊሞችን ተዋወቅሁ፡፡ ሐውለት በመጽሐፏ እንዳለችውም ሆነ ከአሁን በፊት ከጉግል እንዳነበብኩት የደብረብርሃን ሙስሊም ብዛቱ አምስት በመቶ ነበር፡፡ አሁን ግን ለውጦች ያሉ ይመስለኛል፡፡ በአገር አቀፍ ደረጃ የሙስሊምና ክርስቲያን ቁጥር በትክክል እንደማይታወቀው ሁሉ የደብረብርሃንም የሚታወቅ አይመስለኝም፡፡ ለመላ ምት የተጋለጠ ነው፡፡ በዚህች የሙስሊሞች ቁጥር ዝቅተኛ በሆነባት ከተማ ሙስሊሞች የራሳቸው የሆነ ታሪክ አላቸው፡፡ በቀደምት መንግስታት ጊዜ ገብተው የነበሩት አረቦች በተለያዩ ጊዜያት ወደየአገሮቻቸው ቢመለሱም በትዳርና በወዳጅነት ከህዝቡ ጋር ተሳስረዋል፡፡ የሐውለትን አረብ እናት ወይም አከስት እርግጠኛ ባልሆንም ለእረፍት መጥታ አይቻታለሁ፡፡ የደብረብርሃን ሙስሊሞች ከቁጥራቸው ማነስ ውጪ በፍቅር መኖራቸውን አይቻለሁ፡፡ መጽሐፏም ምስክር ነች፡፡ ሙስሊሞች እንደ ደሴት በቁጥር ትንሽ ናቸው፡፡ አሽር ቤትን ሳስባትና አስተዋጽኦዋን ስረዳ ደግሞ ብዙዎች ትኖራለች ብለው የማይምቷት ስለሆነች ‹‹የደሴት ውስጥ ደሴት›› ልላት ቻልኩ፡፡ በተሻለ ሁኔታ የምድረበዳ ምንጭ ልትባልም ትችላለች፡፡ ይህን ሁሉ ቅሬታ አምጪና አወዛጋቢ ነገር የዚህ ጽሑፍ ርዕስ አድርጌው ነበር፡፡ በኋላ ቀየር አድርጌ ‹‹ፎር ዘ ፎለን›› ከሚለው›› ከሎረንስ ቢንየን ግጥም አንዲት መስመር ሃሳብ ወስጄ ርዕስ ሰጠሁት - ‹‹ከዕይታ እንደተወሰወረ የጉድጓድ ምንጭ›› እንዲል፡፡ ለሌሎቻችን በኃይማኖት ምክንያት የተሰወረች ነች -  አሽር ቤት፡፡

መጀመሪያ በአንድ ብር በኋም በአንድ ብር ከሃምሳ ያስተምሩ የነበሩት የደብረብርሃን አሽር ቤቶች ትልቅ ሚና እንደነበራቸው ገብቶኛል፡፡ በብዙ መቻቻልና አብሮነት የኖሩትን ጓደኞቻችንን አፍርተውልናል፡፡ የአረብኛ አጻጻፍ ከቀኝ ወደ ግራ ከመሆኑ ውጪ ምንም አላውቅም ነበር፡፡ ክርስቲያኖች የሙስሊሙን የሚማሩባቸው አጋጣሚዎች እንዳሉ ከሰው ሰምቻለሁ፡፡ ሙስሊሞችም የክርስቲያን ይማራሉ፡፡ ወዳጄ ወሎዬው ዑመር እንዳለው ዳዊት ደግሟል፡፡ ይሁን እንጂ ዳዊት ውስጥ ያሉት የታቦታት ስዕሎች ዳዊቱ ሲነበብ ስለማይታዩና በአብረቅራቂ ጨርቅ መሸፈን ሳላለባቸው ጨርቁን መግዣ ብር ስጪኝ ያላቸው እናቱ ‹‹ከእንግዲህ አትዳቁን፤ ማንበብ ከቻልክ ይበቃሃል›› ብለው እንዳስቆሙት ነግሮኛል፡፡ የአማርኛ ንባብ ለመቻል የቄስ ትምህርት ቤት ለሙስሊሞች ተመራጭ ነበር፡፡ አብሮነትንም ያስተምረናል፡፡ ሐውለት ስለቁርአን ትምህርት ስታወሳ በአእምሮዬ የነበረው ጥያቄ ዘመናዊ ትምህርቷን መቼ እየተማረች ነው የሚል የነበረ ሲሆን ከፈረቃ ውጪና ቅዳሜና እሁድ እንደምትማር ከመጽሐፉ ግማሽ በኋላ ሳነብ ምላሽ አገኘሁ፡፡ በሷ ዕድሜ ትምህርት በፈረቃ መሆኑን ማወቄ አስገርሞኛል፡፡ ምክያቱም እኔ ሳሲት ከአምስተኛ ክፍል በኋላ ነበር ፈረቃ የጀመርኩት፡፡ የአሽር ቤት ትምህርት ለእረፍት ወደ ሌሎች ቦታዎች ሲኬድ እንኳን የማይቋረጥ መሆኑ ገርሞኛል፡፡ ቁጥጥሩ ጥብቅ መሆኑ ለትምህርቱ ጥራት የራሱ አስተዋጽኦ ይኖረዋል፡፡ የቅጣትና ሥነሥርዓት ሁኔታን ጠቀሜታ ደራሲዋ ገልጻዋለች፡፡ ይህም ለዘመናዊ ትምህርት ያለውን አስተዋጽኦ አንስታለች፡፡ የግእዙም አለው እንደሚባለው ነው፡፡ ትምህርት አሰጣጡ ፉክክርም መረዳዳትንም ያቀናጀ በመሆኑ ጥሩ ነው ባይ ነኝ፡፡   

ከዩኒቨርሲቲ ተመርቄ እንደመጣሁ የተቀጠርኩት ደብረብርሃን ነው፡፡ የተከራየሁበት ቤት መታጠቢያ ቤት ሰለሌለው መታጠቢያ የት እንደሚገኝ ስጠይቅ መስጊድ እንዳለ ነገሩኝ፡፡ ሄጄ ሳጣራም መስጊዱ ለገቢ ማመንጫ ታስቦ አገልግሎቱን እንደሚሰጥ ተረዳሁ፡፡ የተወሰነ ጊዜም ታጠብኩ፡፡ የመስጊድን ግቢ ሁኔታ ተረዳሁ፡፡ የመስጊዱ በረንዳም በጫማ የማይረገጥ መሆኑ ገባኝ፡፡ እነ መሬም ጋ ስላደግሁ የሙስሊም ፍራቻ ለቆኛል ለማለት እችላለሁ፡፡ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የአመጋገብ ሥርዓት የሙስሊምና ክርስቲያን በሚል በኢህአዴግ መንግሥት የተከፈለውን አመጋገብ ጥሰን እኔና ሊሻን ከናስር ጋር እንመገብ ነበር፡፡ ሻወሩም አላስደነገጠኝም፡፡ ኃይማኖትንና ኃይማኖተኞችን መጠራጠርና መጠየቅ ስጀመር ሃያ ዓመት እየተጠጋኝ ሲሆን በተለይ ለሙስሊሞች ግን ጥያቄዬና ሙግቴ ጠንከር ያለ የሆነው የአያን ሂርሲ አሊን ሁለት ማስታወሻዎች ወይም ‹ሚሟ› ስላነበብኩ፣ ንግግሮቿን ስለተከታተልኩ ብቻ ሳይሆን ብዙዎቹ ምዕራባውያን የኃይማኖት ነቃፊዎች ትኩረታቸው እስልምናን ማጥቃት ላይ ስለሆነ የዚያ ተጽዕኖ አለብኝ፡፡ የነሱ ምክንያት ክርሰትና በበቂ ሁኔታ ተተችቷል የሚልና ከአክራሪ እስልምና ፋር የተቆራኘ ነው፡፡ ኢትዮጵያዊ ሙስሊምን እንደ ቤተሰቤ እንደማይ የምረዳው ሙስሊም ጓደኞቼን ያለምንም ልዩነት ስቀርብ ነው፡፡ የሐውለትንም መጽሐፍ በፍቅር ሳነብ ያ እሳት የበለጠ ተቀጣጠለ፡፡ በሰፊው የሚወራላቸው ግን ያልሰራንባቸው እሴቶች አሉን፡፡ ለምሳሌ አብሮ የሚበላ ሕዝብ የሚለውን ላንሳ፡፡ አብሮ ሲበላ ብዙም ስላላየሁ የሃሳቡ ደጋፊ አይደለሁም፡፡ በትምህርት ቤት የተማርነው ወይም የሕዝቡን ትስስር ለማጉላት የመጣ ይመስለኛል፡፡ እውነት ከሆነ የበለጠ ቢሰራበት እናተርፍበታለን፡፡ የሙስሊም፣ ክርስቲያንና ሌሎች ኃይማኖቶች መቻቻልም ከወሬ ባለፈ ሊሰራበት እንደሚገባ የገባኝ የሐውለትን መጽሐፍ ካነበብኩ በኋለ ነው፡፡ አብሮነትን የሚሸረሽር ብዙ ድርጊት ስላለ ብዙ ስራዎች ይጠብቁናል፡፡ ስለ እውነት ለመናገር እኔ አብሮ የመብላቱን ነገር አለ ብዬ እንደማልቀበለው ሁሉ የኃይማኖት መቻቻል አለ የሚለውንም እምብዛም አልቀበለውም ነበር፡፡ አለማወቄን ግን ሐውለት አሳወቀችኝ፡፡

ከታሪካችን አብሮነትን የሚያጎሉትን ብንመርጥ ለዛሬም ሆነ ለወደፊት ሕይወታችን ጠቃሚ ይመስለኛል፡፡ ብዙ አማኝ ባለባት አገር አንዳንድ አፍራሽ ነገሮች ከብዙ ጎኖች ይሰማሉ፡፡ ለምሳሌ በወዳጄ በአሊሹ ሙሜ የተተረጎመውን የማልከም ኤክስን ታሪክ ሳነብ ያገኘሁት ጉዳይ አለ፡፡ ይኸውም ማልከም ከአሜሪካ ሐጂ ሄዶ ሁለት የእንግሊዝ ቅላጼ ባለው እንግሊዝኛ የሚናገሩ ኢትዮጵያውያን ሙስሊሞችን ማግኘቱን የሚገልጽበት ነው፡፡ ኢትዮጵያ በክርስቲያን ነገሥታት ተጨቁነውና ቁጥራቸው ዝቅ ተደርጎ የሚኖሩ ሙስሊሞች የሚኖሩባት አገር ተደርጋ መገለጿ ትክክል ነወይ? ምን ይህ ችግር እኮ ከኃይማኖት ውጪም አለ፡፡ በብሔር አስተሳሰብ ውስጥ ያለ ጓደኛዬ በ2002 ዓ.ም. ‹‹ኢትዮጵያ ውስጥ መቻል እንጂ መቻቻል የለም›› ያለኝን ዓይነት አስተሳሰብ ሊሞገትና መልሶ ሊታይ አይገባውም ትላላችሁ? ብሔርና ኃይማኖት አብረናቸው ኖርንም ተውናቸው የሕይወታችንና የታሪካችን አካል መሆናቸው ስለማይቀር በመልካም ጎናቸው ቢጻፍባቸውና ብንነጋገርባቸው ይጠቅም ይመስለኛል፡፡

ሐውለት ከክርስቲያን ጓደኞቿ ጋር የቀረበ ግንኙነት አላት፡፡ ፎርፌ የምትፎርፍበት፣ ለውህ የምታስመልስበት፣ የፍቅር ደብዳቤ የምታመላልስበት፣ ፀጉሯን የምትሰራበት፣ ለክርቲያኖች የመዝሙር ዜማ የምትይዝበት፣ ሥላሴና ጊዮርጊስ አብያተክርስቲያኖች የምትገባበት፣ ቡሄ የምትጨፍርበት ገጠመኝ ሁሉ ከቤተዘመድና ቤተሰብ ወግ ጋር ሳቢ ነው፡፡ መጽሐፏ ደብረብርሃንን ከሙስሊም ዕይታ ለማየትም ጠቃሚ ነው፡፡

በልጆች ዓለም ያሉ እንደ አፈር መብላት፤ በነፍሳት፣ በአይጦችና በሳማ ሰውን ማስፈራራት፣ በኤሊ መጫወት፣ ድንኳን መስበር፣ አለቅነት፣ ዘመድ ጥየቃ ወዘተ የመጽሐፉ ጌጦች ናቸው፡፡ የሐውለት የእርግብ እርባታ ታሪክ ራሱን የቻለ መጽሐፍ የሚወጣው ሙያና ታሪክ ይመስለኛል፡፡ ተመሰጡበት፡፡

በ1980ዎቹ የነበረችውን ደብረብርሃን ከተማን በሚገርም ሁኔታ ገልጻታለች፡፡ መንገዶቹ፣ ቤቶቹ፣ ጋሪዎቹ፣ ሰዎቹ፣ የእምነት ተቋማት፣ ትምህርት ቤቶቹ፣ ብቻ ምንም አልቀራትም፡፡ ስለ ጋሪዎቹ ስትጽፍ የደብረብርሃን ፈረሶች የሚል ጻፍኩትና በድረገጽ የታተመ አንድ የልጆች መጽሐፌን ትዝ አስባለችኝ፡፡ አሽር ቤቱ አጠገብ ያሉት ዉኃ የሚሰጧቸው እናት የሳሲት ትምህርት ቤት ጎረቤት ደጋግ እናቶችን አስታወሰኝ፡፡ የወታደሮች ኮቸሮ፣ የሚሰግዱት ወፎች፣ የወር እንትን፣ የቁርዓን ገጾች፣ የመስጂድ ሐቅ፣ ሂጃብ አስተሳሰር፣ የሚሚ ኩበቶች ብቻ ሃሳቦቹና ርዕሶቹ የተስፋየ ገብረአብን አጓጊ ርዕሶች አስታወሱኝ፡፡ እናንተም የመሐመድ ሰልማን ወይም የአቤል የአዲስ አበባ ጉዶች አጻጻፍ ዘዬ ትዝ ሊላችሁ ይችላል፡፡ ሌላው ጉዳይ ርዕሱን አይቶ ለመገመት አለመቻሉ መጽሐፉን ማንበብና የጉዳዩን ምንነት እስኪያውቁ ድረስ ልብ መሰቀሉ አይቀርም፡፡  

የሙስሊሞችን የዓለም እይታ ለመረዳት ብዙ ማንበብና መጠየቅ እንዳለብን አሁን እየገባኝ ነው፡፡ ልጆቻችውን በኃይማኖታቸው ለማትጋት አሽር ቤት የሚልኩትን ወላጆች ማድነቅም አለብን ተረድቻለሁ፡፡ ለካ የጉዳየን ጫፍ ነው ገና የያዝነው፡፡ መጽሐፉን አስመልክቶ የተሰማኝንና የመጣልኝን አወጋሁ እንጂ እናንተ አንብባችሁ ምን አንደምትሉ አላውቅም፡፡ እኔ በበኩሌ ታሪኩ በተፈጸመበት ከተማ የተመረቀውን ይህን መጽሐፍ በዚያችው ከተማ ማንበቤ ልዩ ስሜት አሳድሮብኝ ስላለቀብኝ ግን ተበሳጨሁ!

መልካም ንባብ!

 

ሐሙስ 2 ፌብሩዋሪ 2023

ለብዙዎቻችን የባከኑብን ዕድሎች

"I knew it was bad behavior. I knew it was wrong. My mates knew too. We talked about it often, while stoned, how stupid we were to be wasting an Eton education." 

Spare, Prince Harry, The Duke of Sussex, page 83.

"መጥፎ ባህሪ እንደነበረ አውቅ ነበር። ስህተት እንደነበረ አውቅ ነበር። ደባሎቼም ያውቁ ነበር።  በኤቶን ትምህርት ቤት ለመማር ያገኘነውን ዕድል በማባከናችን ምን ያህል ደንቆሮዎች እንደነበርን አደንዛዥ ዕፅ እያጨስን በምንደነዝዝባቸው በአብዛኞቹ ጊዜያት እናወራ ነበር።"

ስፔር (ቅያሪ)፣ ልዑል ሃሪ፣ የሰሴክሱ ዲዩክ፣ ገጽ 83 


ይህችን ገጽ አንብቦ ብቻ ማለፍ ይከብዳል። ብዙዎች ያላገኙትን የመማር ዕድል ያገኘን ስንቶቻችን እንደ ልዑሉና ጓደኞቹ ሁሉ አባከንነው! እነሱ ያባከኑት ዕፅ እያጨሱ ነው። ከሱሰኝነት ጉዳይ ዉጪ እንነጋገር። የመማር ዕድሉን ተጠቅመን የወጣብንን ያህል ወይም ከዚያ በላይ ማበርከት እንዴት ተሳነን? ለትምህርት ዓላማ የወጣው ገንዘብ፣ ጊዜ፣ ጉልበት ወዘተ ሲታሰብ ትርፉ የዚያን ያህል አይመስልም። በእርግጥ የትምህርት ሥርዓቱ በጥራት የማስተማርና የመከታተል ችግር ይኖርበታል። ከትምህርት ዉጪ ያሉ የኑሮ ጫናዎችም ይኖራሉ። ቤተሰብና አካባቢም ሚናቸው አይካድም። የሆነው ሆኖ ግን የኃይለማርያም ማሞ፣ የምኒልክ፣ የጥቁር አንበሳ፣ የአብዮት ቅርስ ወዘተ የትምህርት ዕድልና ልፋት ፍሬውና ምርቱ በጣም ብዙ መሆን ሲገባው የሆነ አይመስልም። የኔልሰን ማንዴላ የፎርት ሄር ትምህርት ብዙ እንዳፈራው አልሆነልንም። ከዚያም በመለስ አልሆነም። ይህን በወቅቱ እናውቀው ነበር? ካወቅነው ምን እርምጃ ወሰድን? ይህን ጉዳት እንደ አገር አስበነዋል? ወይስ አንድ መምህር የዩኒቨርስቲ የሕክምና መምህራንን የወር ደሞዝና ጥቅማጥቅም አስቦ መቶ ሺ ብር አድርሶ በትጋት አለመማሩ እንደቆጨው ከጥቅም አንፃር ብቻ እናስብ ይሆን? ከአንደኛና ሁለተኛ ደረጃ በኋላስ? በኮሌጅስ? በዩኒቨርሲቲስ? የተሰጠንን ዕድል ተጠቀምን ወይንስ ዕድሜያችንን ጨረስን? በስራ ቦታስ? በአጠቃላይ ሕይወታችንስ? ዓላማ አለን?

አስባችሁት ታውቃላችሁ?

ዓርብ 27 ጃንዋሪ 2023

Paradox, Flash Fiction


Mezemir G.

 

Gete is three-quarters Habesha and a quarter Greek. And who knows for sure what Habesha blood those three-quarters include? Nobody knows the ethnic composition of the others sitting in the hall either. But it is said that most of the time Tigrians, the ruling ethnicity, and a few other sympathizers of the regime frequent such meetings. Anyways, the secret team at the embassy makes sure they have the ethnic profiles of the embassy’s visitors. For the government embassy is a place to trap the diaspora as the river is to trap antelopes for crocodiles. The embassy tries to get their favor for the normal services they get. Gete is sitting in the meeting hall of the Ethiopian Embassy in Berlin. A middle-aged working woman as she is, her days are occupied with lots of activities. Be it as it may, she unusually decided to take part in this affair of Ethiopia, the county she emigrated from as child when the Communist Junta took over.  

She was not sure what to do, say or think. She is there to find out what is going on with the Grand Ethiopian Renaissance Dam. The progress of the dam’s construction seems to go well as the presenter is saying but she smelt a rat. There is news that is coming from both America-and-Europe-based diaspora news outlets that the placement of the dam is not as it should have been. The Tigray-led government is said to anex the dam into greater Tigray. The highly corrupted Metals and Engineering Corporation (METEC) is said to have misused the money that is meant for the construction. There are numerous purported problems with the way the Ethiopian government of EPRDF is handling the dam and leading the country. The dam’s project is too politicized, yet it has also attracted the attention of Ethiopia’s longtime enemies and international powers.

Amid all these, she doesn’t know what to think. Whether she has to oppose or support is not clear to her. She knows how the system is using the divide and rule policy to control Ethiopia. If she supports the project, she may donate too. She took the microphone. Everyone is expecting what this newcomer is about to say. Would she be in for a surprise?  

She gave feedback. Leaving all the ethnic politics and corruption behind she has hope that Ethiopia shall unite. As the granddaughter of a Greek engineer who was killed by the Italians when they invaded Ethiopia in 1936, she feels she is responsible. The engineer was employed by the Ethiopian government and he lived at Dedesa studying the possibilities of building a dam on the Nile when the Italians took over. He died with his secrets. A piece of his secrets only seems to work through his bloodline. The same people who killed him, the Italians, are in Ethiopia building dams and electric power generating plants including the GERD. “A country of paradoxes!” she scribbled in her notebook a moment before she pledged 1,000 Euros and left out not giving in for the announcement of a cocktail.

ዓርብ 30 ዲሴምበር 2022

ሀሉም ነገር ወደ ሰሜን ጦር ግንባር

 

ሀሉም ነገር ወደ ሰሜን ጦር ግንባር

ከብ/ጄ ውበቱ ፀጋዬ

 


አንዳንድ ቃንቄ ነጥቦች - በመዘምር ግርማ

707 ገጹን በ797 ቃላት

 

ከ1970 ሐምሌ ወር እስከ 1983 ዓ. ም. የተነፈገ ድል፣ ዝክረ ሠራዊት ኢትዮጵያ የሚል ንዑስ ርዕስን በውስጠኛው ሽፋኑ የያዘው መጽሐፍ በ425 ብር ከደራሲው ጥቅምት 19፣ 2015 ተፈርሞ የተሸጠልኝን ሲሆን በሁለት ወሩ ታህሳስ 22፣ 2015 ዓ.ም. ይህችን ማስታወሻ ልጽፍለት በቃሁ፡፡ ከፌስቡከ ሱስ በተረፈችኝ ጊዜ ስለማነብ ዘገየሁባችሁ፡፡ በ707 ገጽ የተሰናዳውን ይህን በዓይን እማኝነት ላይ የተመሰረተ ታሪክ በማነብበት ወቅት ‹‹አንድም የሚወድቅ ቃል የሌለው የታሪክ ማስታወሻ›› ስል ነበር፡፡

ለ30 ዓመታት በሰሜን ጦር ግንባር ደሙን ያፈሰሰውንና አጥንቱን የከሰከሰውን 300 000 ሰራዊት ታሪክ በብርጌዲየር ጄኔራል ውበቱ ብዕር ተከትቦልን በአድናቆትና በቁጭት እናነባለን፡፡ ዘመናዊ ትምህርታቸውን አቋርጠው በፍላጎታቸው ወደ አገር መከላከያ የገቡት ብርጌዲየር ጀነራሉ የመጀመሪያ ግዳጃቸው አንድ የመቶ ጦር ይዘው የዘመቱበት የኮንጎ ዛየር ዘመቻ ሲሆን፤ አውሮፕላናቸው ዛየር ለማረፍ ሲያንዣብብ የጠላት ቤልጂየም አውሮፕላን መስሏቸው ኮንጓውያኑ በጸረ-አውሮፕላን ለመምታት ደጋግመው ቢተኩሱበትም ስላልመቱት አርፎ ባለታሪኩ በአየር ማረፊያው የነበረውንና ለእርምጃ የተዘጋጀውን የኮንጎ ጦር በፈረንሳይኛ አናግረው የኢትዮጵያ የሠላም አስከባሪ መሆናቸውን በማስረዳት ጦሩን ከሞት ታድገውታል፡፡ በኮንጎ ከቅጥረኛ ሰራዊት ጋር ጭምር ልዩ ልዩ አስቸጋሪ ግዳጆችን ተወጥተዋል፡፡ ፓትሪስ ሉሙምባን ከማግኘት ጀምሮ ብዙ ትምህርት ያገኙበትን የኮንጎ ዘመቻ በድል አጠናቀው ሜዳይ ተሸልመው አገራቸው ገብተዋል፡፡ ኢትዮጵያ ከተመሰገነችባቸው ሁለት ዘመቻዎች የኮሪያን ጨምሮ አንዱ የሆነው ይህ ዘመቻ ኢትዮጵያውያን እስከ አዛዥነት የደረሱበትና ከማንኛውም አዛዥ በላይ አስደማሚ የጦርሜዳ ጀብዱዎች በመፈጸም የተመሰገኑበት ነበር፡፡

በባሌና ሲዳሞ ክፍለሃገራት የዘመቻ መኮንንና የሻምበል አዛዣ በመሆን በሰሩባቸው ጊዜያት በሶማሊያ ከሚደገፉት አመፀኞች ጋር የነበራቸውን ፍልሚያ እናያለን፡፡ የክፍለሃገራቱም ሰላም ዋቆ ጉቱ በይቅርታ ለመንግሥት እጃቸውን እስከሰጡበትና የመጨረሻውን ዘመቻ በድል የመሩት ሌ/ጂኔራል ጃገማ ኬሎ በአስተዳዳሪነት እስከተሾሙበት ድረስ ሲናጋ ቆይቷል፡፡ የሁለቱ ክፍለሃገራት ብቻ ሳይሆን የመላው አገሪቱ ፀጥታ በየዘመኑ ምን ያህል እየተናጋ የሚሄድ፣ ለልማት ስራ የሚያደናቅፍና የመንግሥትን ትኩረት እንደሚፈልግ መገንዘብ ይቻላል፡፡

በሆለታ ገነት ቀ.ኃ.ሥ. ጦር ትምህርት ቤት ተመድበው ካገለገሉ በኋላ ከመንግሥት ለውጡ በኋላ በ1968 ወደ ራዛ ዘመቻ አቅንተዋል፡፡ የነበልባል ክፍለጦር ዘመቻ ትምህርትና መረጃ መኮንን ቀጣዩ ማዕረጋቸው ሲሆን በሰሜንና በሰሜን ምዕራብ ከተገንጣዮችና ከኢዲዩ ፈታኝ ችግር በነበረበትና ደርግም ከንጉሠነገሥቱ የተረከበውን ሥልጣን ባላረጋጋበት ጊዜ የነበሩ የዘመቻና የሥልጠና ተግባራትን የፈጸሙባቸው ዝርዝር ማብራሪያዎች ተካተዋል፡፡ ያልታሰበው የመንግሥት ለውጥ አገሪቱን ለቀጣይ ሁለት አስርት ዓመታት ባልተጠና ሁኔታ በአንድ ሰው የስልጣን ጥማትና ስሜት እንድትመራና ወደኋላ እንድትጓዝ እንዳደረገ ከዚህ መጽሐፍ ዘመቻዎችና የድል መቀልበስ መረዳት እንችላለን፡፡

የከፍተኛ እግረኛ መኮንን ትምህርት በአሜሪካ አገር የተከታተሉት ባለታሪካችን ከብዙ አገራት ሰልጣኞችና ከሥልጠና ተቋሙ ጠቃሚ ልምድ ቀስመዋል፡፡ የምድር ጦር ምክትል ዘመቻ መኮንን ፣ የ28ኛ ብርጌድ ዋና አዛዥ፣ የሰሜን ዕዝ ትምህርትና ዘመቻ መኮንን፣ ወደ ደቡብ የመን የሄደው የወታደራዊ ዴሊጌሽን አባል፣ በዘመቻ፣ በመረጃና በትምህርት የሁለተኛው አብዮታዊ ሰራዊት ምክትል አዛዥ፣ የሁለተኛው አብዮታዊ ሰራዊት አዛዥ፣ ወታደራዊ አማካሪ በፕሬዚዳንቱ ቢሮ፣ በብሔራዊ ውትድርና ሲቪል መከላከል ዋና መምሪያ ኃላፊ የሚሉት የረጅሙ የሕይወት ጉዟቸውን የሚገልጹት የሥራ መደቦች ከወጣትነት ዘመናቸው ጀምሮ ለአገራቸው የተፋለሙና የሰሩባቸውን ቦታዎችና ጊዜያት ስፋት ያሳያሉ፡፡

በሰሜኑ የአገራችን ክፍል የተደረገው ሦስት አስርት ዓመታት የፈጀ ጦርነት ከመንግሥትም ሆነ ከተገንጣይ ወገን ብዙ ጦር ያለቀበት፣ የተጎዳበትና የተሳተፈበት ነው፡፡ በውስጥ አስተዳደር ችግር፣ በዉጪ ኃይሎች ድጋፍና በልዩ ልዩ ምክንያቶች የሰሜኑ ጦርነት አሁን የማንፈልገው ውጤት ሊኖረው ማለትም አጋችንን ለሁለት ሊከፍልና የባህር በር ሊያሳጣን ችሏል፡፡ መጽሐፉን በመድረክ ባስተዋወቁበት ወቅት ኤርትራ ወደ እናት አገሯ እንደምትመለስ ያላቸውን ተስፋ የገለጹልን ባለታሪኩ የኤርትራ ህዝብ ለኢትዮጵያዊ አንድነቱ የወጣ የወረደበትን ለአስርት ዓመታት ስላዩ ነው፡፡ ይህንንም በመጽሐፋቸው በጥልቀት አስነብበውናል፡፡ በርካታ የመስዋዕትነት፣ የድል፣ የሽንፈት፣ የተስፋመቁረጥና የጀግንነት ታሪኮቻቸውንም አጋርተውናል፡፡ የሁለተኛው አብዮታዊ ሰራዊት አዛዥ ሆነው በሻዕቢያ ተከበው ሊማረኩ በተቃረቡበት ወቅት የራሳቸውን እርምጃ በመውሰድ ራሳቸውን ሰውረው ወደኋላ የሁለት ቀን የእግር መንገድ ርቀው በመሄድ ሌላ ረጅም መንገድ ያለ ምግብና ውኃ ይጀምራሉ፡፡ ቋሚ የሰውነት ጉዳት እያሰቃያቸው በሞትና ሕይወት ካከል ሆነው ሲጓዙ እርሳቸው ሳያውቁት በቅርብ ርቀት እየተከታተለ ያገዛቸውን የትግራይ ተወላጅ፣ በኋላም ያገኙትን የባሌ ተወላጅ፣ ከዚህም ተከትሎ አግኝተዋቸው ያጀቧቸውን ሰባት ወታደሮች ስናይ ኢትዮጵያውያን በአስቸጋሪ ጊዜ ሳይቀር ምን ያህል የቋንቋና የብሔር ጉዳይ ሳያግዳቸው ለአንድ ዓላማ እንደተሰማሩ እናያለን፡፡ የናቅፋን፣ የቀይባህርን፣ የአፋቤትን፣ የከረንን፣ የአስመራን፣ የመሳህሌትንና የበርካታ ቦታዎችን የሰላምና የጦርነት ጊዜ ማስወሻዎችና የአውደውጊያ ዘገባዎች ሲያነቡ ፊልም የሚያዩ እንጂ መጽሐፍ የሚያነቡ አይመስልዎትም፡፡ በየአውደውጊያዎቹም ሆነ በአጠቃላይ በሰሜኑ የጦር ግንባር የተሸነፍንባቸውን ምክንያቶች ከአንድ መሪ ሲረዱ በወታደራዊ ሳይንስ የተደገፈውን ውሳኔ፣ የዘመቻ ሁኔታና ትንታኔ ማወቁ እንደ ዜጋ አስተማሪ ከመሆኑ በዘለለ ለወደፊቱም ጠቃሚነቱ የጎላ ነው፡፡ አንድ ጀግና ሕዝብ በሁለት ጎራ ተከፍሎ ሲዋጋ የሚኖረውን እልቂት መታዘብ ይችላለ፡፡

በ1981 መፈንቅለ መንግሥት ምክንያት የታሰሩት ባለታሪኩ አብዮታዊ እርምጃ የተወሰደባቸውን አገሪቱ መልሳ መተካት የማትችላቸውን አዛዦች ሁኔታም ያስቃኙናል፡፡ በእርግጥ  የብ/ጄኔራል ታሪኩ ዓይኔንም ፍጻሜ በቅርበት ስለሚያውቁ መረጃውን ከአባሪ ጋር አስነብበውናል፡፡ በጨረሻም የራሳቸውን ብቻ ሳይሆን ለኢትዮጵያ የወደቁትን ጀግኖች ከራስ አሉላ በመጀመር አብረዋቸው እስከተፋለሙት ድረስ ታሪካቸውን በአጭሩ አንድ ክፍል መድበው አስነብበውናል፡፡ ይህም የጀግኖቹን ታሪክ ከማውሳት በዘለለ ምንም ያልተጻፈላቸውን ጀግኖች ታሪክ እንድናውቅ ያግዘናል፡፡ የራስ አበበ አረጋይንም ታሪክ አካተዋል፡፡ ቦታና ቋንቋ ሳይገድባቸው የሁሉንም የኢትዮጵያ ጀግኖች ታሪክ አካተዋል፡፡ የሳሲቱን ተወላጅ የናቅፋውን ጀግና የሌ/ኮሎኔል ማሞ ተምትሜን ታሪክ አካተው ማግኘቴም በፊት ከሰማሁት በላይ አንዳንድ ነጥቦችን ጨምሮልኛል፡፡ በትውልድ ቦታ ብቻ ሳይሆን አሁን ይህን ማስታወሻ ከምጽፍበት በጠባሴ የባህር ኃይል ግቢ መታሰቢያ ሐውልታቸው ስለሚገኝ የእርሳቸውን ታሪክ ለማወቅ እፈልግ ነበር፡፡ ብዙ የተማርኩበትና የገረመኝ መጽሐፍ ነው፡፡ የሻዕብያ ከንቱ ጽናት፣ የኤርትራ ህዝብ ለሻዕቢያ ያሳየው ወገንተኝነት፣ የኢትዮጵያ ሰራዊት አገሬ ብሎ በጽናትና ተስፋ ባለመቁረጥ ሕይወቱን የገበረበት ርቀት፣ ሻዕቢያ ሳይቀር የሚያደንቃቸው የኢትዮጵያ የጦር መሪዎች ጀግንነት! የሻዕቢያ መሪዎች በአረብ አገር እየተዝናኑ ህዝቡን ማስጨረሳቸው፣ ከኋላ በመትረየስ እየተነዳና አእምሮው በሃሰት ፕሮፓጋንዳ አየታጠበ በግዳጅ የእሳት እራት የሆነው የሻዕቢያ ታጋይ፣ አገርን ለማፍረስ የተከፈለው ከንቱ መስዋዕትነትና አሁን ኤርትራም ሆነች ኢትዮጵያ ያሉበት ድህነት! ለማንኛውም መነበብ ያለበት መጽሐፍ ነው!     

የጃዋር መሐመድ 'አልፀፀትም' እንደ ባራክ ኦባማ 'The Audacity of Hope'?

'አልፀፀትም' የተባለው የጃዋር መሐመድ መጽሐፍ ወደ መደምደሚያው ዲሞክራሲን በኢትዮጵያ ለማምጣትና አገረመንግሥቱን ከውድቀት ለመታደግ ይጠቅማሉ የሚላቸውን ሐሳቦች ይጠቁማል። ይህን ግን ደጋግሞና በስፋት ካቀረበው...